Na czym polega prawo pierwokupu nieruchomości ?
W Kodeksie cywilnym znajdują się przepisy dotyczące pierwokupu zarówno rzeczy ruchomych, jak samochód, ale także nieruchomości. Co oznacza, że danej osobie lub instytucji należy się prawo pierwokupu domu czy mieszkania bądź innej nieruchomości?
Przepisy Kodeksu cywilnego o pierwokupie
W art. 596 Kodeksu cywilnego określono istotę prawa pierwokupu. Wskazany przepis stanowi, że jeśli ustawa lub czynność prawna zastrzega dla jednej ze stron pierwszeństwo kupna oznaczonej rzeczy, czyli w istocie prawo pierwokupu, to na wypadek, gdyby druga strona sprzedała rzecz osobie trzeciej, należy zastosować w razie braku przepisów szczególnych, przepisy rozdziału o prawie pierwokupu.
Interpretując zapis ustawowy można powiedzieć, że prawo pierwokupu oznacza prawo określonej osoby do zakupu danej rzeczy lub nieruchomości w pierwszej kolejności, jeśli tylko jej właściciel podejmie decyzję o jej sprzedaży. Nie będzie ono obowiązywało, w przypadku gdy właściciel np. będzie chciał oddać rzecz czy nieruchomość w ramach darowizny.
Osoba trzecia może nabyć nieruchomość objętą prawem pierwokupu, jeśli uprawniony do takiego prawa go nie wykona. Zastrzeżenie prawa pierwokupu pozwala uprawnionemu nabyć prawo lub rzeczy z pierwszeństwem przed innymi. Prawo pierwokupu zgodnie z art. 602 Kodeksu cywilnego jest niezbywalne, niepodzielne, chyba że zezwalają na to przepisy.
Kształtowanie się prawa pierwokupu nieruchomości
W odniesieniu do nieruchomości pierwokup może wynikać z zawartej umowy, np. najmu czy dzierżawy lub przepisów prawa. Kwestie pierwokupu reguluje ustawa o gospodarce nieruchomościami. Gminie przysługuje prawo pierwokupu w momencie, gdy sprzedawane są:
- nieruchomości niezabudowane nabyte uprzednio przez sprzedawcę od Skarbu Państwa od jednostek samorządu terytorialnego;
- prawo użytkowania wieczystego niezabudowanej nieruchomości gruntowej, niezależnie od formy nabycia tego prawa przez zbywcę;
- nieruchomości oraz prawa użytkowania wieczystego nieruchomości położonej na obszarze przeznaczonym na cele publiczne (w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego) albo nieruchomości, dla której została wydana decyzja o ustaleniu lokalizacji inwestycji mającej cel publiczny;
- nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków lub prawa użytkowania wieczystego takiej nieruchomości.
Jak skorzystać z prawa pierwokupu?
Osoba uprawniona do pierwokupu nieruchomości, czyli do pierwszeństwa w jej nabyciu, może ją nabyć za określoną cenę, składając właścicielowi oświadczenie w formie aktu notarialnego, ponieważ taka forma prawna jest właściwa dla zawarcia umowy sprzedaży nieruchomości.
Prawo pierwokupu można wykonać w ciągu miesiąca. Jeśli więc właściciel nieruchomości sprzedaje ją osobie trzeciej, powinien zawiadomić o tym fakcie niezwłocznie uprawnionemu do pierwokupu i przekazać jej treść umowy sprzedaży zawartej z osobą trzecią. Może to zrobić w formie listownej, telefonicznej lub elektronicznej.
Jeśli uprawniony do pierwokupu nie wykona swojego prawa, nieruchomość będzie mogła być sprzedana osobie trzeciej.